пятница, 7 августа 2020 г.

Хиссаи сармоягузорихо ба сармояи асоси нисбат ба мачмуи махсулоти дохили

Дар давоми се соли охир, хиссаи сармоягузорихо ба сармояи асоси бо фоиз такрибан дар сатхи 20% карор дошта, дар мукоиса бо кишвархои дорои суръати баланди рушди, ин нишондиханда он кадар назаррас нест. Барои дарки дарачаи таъсири сармоягузорихои давлати ба рушди иктисоди бояд ба динамикаи сармоягузорихо аз огози соли 2007 таваччухи махсус дода шуд, хангоме, ки хиссаи сармоягузорихо аз 15% нисбат ба ММД даргузашт. Дар вазъи киёсии сармоягузорихои давлати хам дар хачми умумии сармоягузорихо ва хам дар ММД пешкаш гардидаанд. Дар вокеъ, сатхи сармоягузорихои давлати дар Точикистон аз меъёрхои кишвархои рў ба иктисоди бозори оварда нисбатан баланд буда, сахми он дар рушди ММД назаррас мебошад. Ба хисоби миёна дар давоми солхои 2007-2017 вазни киёсии сармоягузорихо нисбат ба ММД дар хар як сол ба андозаи 0,4% афзудааст. Аммо бояд кайд намуд, ки дар давоми мархилаи зикргардида, хиссаи сармоягузорихои давлати дар хачми умумии сармоягузорихо аз нисфи хачми умумии он зиёд набуда, хадди аксари он (49,9%) дар соли 2011 ба даст омад. Пас аз он то соли 2015 хиссаи сармоягузорихои давлати дар хачми куллии онхо кохиш ёфт. Аз ин рў, сарфи назар аз сахми назарраси сармоягузорихои давлати дар ММД, онхо омили ягонаи рушди иктисоди ба хисоб намераванд. Яъне, ин далели он аст, ки хачми сармоягузорихои давлати, аз 50% зиёд намебошанд ва сармоягузорихои хусуси аз нисф зиёди сармоягузорихоро ташкил медиханд. Азбаски, сармоягузорихои хусуси дар рушди иктисодиёти Точикистон накши назаррасро ичро менамоянд, омузиши сохтори ин шакли сармоягузорихо ва муайннамоии кисмати онхо ба максад мувофик мебошад. Агентии омор ба таври расми маълумотхоро вобаста ба се намуди сармоягузорихои хусуси мунтазам интишор менамояд: сармоягузорихои хоричи, сармоягузорихои муштарак ва сармоягузорихои хусусии дохили. Тахлилхои иловаги аз он шаходат медиханд, ки хачми сармоягузорихои хоричи дар солхои охир нисбат ба сармоягузорихои дохили бартари доранд.

             



Ин маълумотхо аз он гувохи медиханд, ки накши сармоягузорихои хоричи дар давоми солхои охир нисбатан афзудаанд. Зимни мукоиса намудани вазни киёсии онхо бо ММД ва бо вазни киёсии хачми умумии сармоягузорихо, метавон кайд намуд, ки дар солхои 2015-2017 хачми онхо бо хачми сармоягузорихои давлати тахминан дар сатх карор дошт, аммо суръати афзоиши онхо нисбатан баландтар буд. Хамин тавр, дар давоми солхои 2012-2017 хиссаи сармоягузорихои хоричи ба ММД ба андозаи миёнаи 1 банди фоизи афзуда, хиссаи сармоягузорихои давлати бошад дар ин давра ба андозаи 0,5 банди фоизи афзудаанд. Аз ин хотир, бояд иброз дошт, ки хама омилхои каблан зикргардида, ба рушди иктисодии Точикистон таъсири муайяни худро гузоштаанд. Аммо, бо вучуди он, накши онхо бо мурури замон тагйир ёфт. Интиколхои пули таъсири худро мерасонанд, вале ин таассурот танхо аз тарафи талабот амали гашта, аз тарафи таклифот бошад он махдуд мебошад. Дар мавриди сармоягузорихои давлати кайд намудан ба маврид аст, ки накши онхо назаррас мебошад, аммо на халкунанда.

Дар давоми солхои охир накши сармоягузорихои хоричи нисбатан боло рафта, дар умум сармоягузорихои хусуси торафт накши мухимро дар иктисодиёти кишвар ичро менамоянд. Чунин афзоиш дар худ нуксонхо дорад ва сармоягузорихои хусусии дохили бошанд, дар иктисодиёт накш намоёнро ичро менамоянд. Бо вучуди ин, рушди устувор дар тўли соли зиёд аз ба максад мувофик будани чунин модели рушди гувохи медихад, махсусан дар мархилаи ташаккулёбии иктисоди бозори дар кишвар. Афзоиши сармоягузорихои хоричи аз он шаходат медихад, ки Точикистон сиёсати иктисодии миллиеро дунболагири менамояд, ки афзоиши сармоягузорихои хоричиро тахрик намуда, бар ин асос рушди тавлидро дар бахши вокеъ ва аз чумла, саноат таъмин менамояд. 




вторник, 4 августа 2020 г.

Саноатикунони -асоси рушди минбаъдаи иктисодиёт

Стратегияи миллии рушди Чумхурии Точикистон -2030 якчанд сенарияи рушдро пешбини менамояд, ки дар байни онхо «сенарияи саноатикунони» метавонад суръати нисбатан баланди рушди иктисодиётро таъмин намояд. Истифодаи ин сенарий тахмин менамояд, ки ба сифати мухаррики рушди иктисодиёти милли афзоиши  босуръати саноат дар асоси ба кор андохтани иктидорхои нав барои истехсоли кувваи барк, истихрочи маъданхо ва ангишт, такмили саноати сабук ва хўроквори, ташаккули металлургияи сиёх ва рушди минбаъдаи  металлургияи ранга, афзоиши маводхои барои сохаи сохтмон,  саноати сабук ва хўроквори баромад менамоянд. Бо максади хавасандгардонии рушди ин сохахо дар бахши вокеии иктисодиёт, ислохоти сохтори гузаронида шуда, барои таъмини ракобати одилона шароити мусоид фарохам оварда мешавад, монеахои нолозим, ки ба рушди бахши хусуси ва чалби сармоя таъсири манфи мерасонанд бартараф карда шуда, ба конунгузории амалкунанда тагйиру иловахо ворид карда мешавад.



Бо дарназардошти таъсиси шароити зарури барои рушди саноат дар шароити гузариш ба модели индустриали-аграрии рушди иктисоди, омўзиши хусусиятхои рушди онро дар солхои охир зарур мешуморем. Хусусияти мархилаи сеюми рушди иктисодиёти Точикистон дар он аст, ки рушди иктисоди дар микдори зиёди сохахо ба назар мерасад ва ин чода махсусан саноатро дар киёс бо дигар сохахо метавон чудо намуд. Омўзиши динамикаи тагйирёбии сохтори ММД дар давоми шаш сол охир аз он шаходат медихад, ки хиссаи саноат дар ин давра аз 12 то 17,3% афзудааст. 


Тибки омори хисоботхои милли андозхои гайримустаким ба нишондихандахои ММД дохил карда мешаванд. Кохишёбии хиссаи онхо метавонад чи дар натичаи тагйиротхои сохтори, яъне рушди афзалиётноки сохахое, ки гаронии андоз дар онхо кам ба назар мерасад ва чи дар натичаи ихтисори меъёрхои гайримустакими андозхо ба миён ояд. Аммо, ба хар хол кохишёбии хиссахои андозхо дар ММД хамчун нишондихандаи мусбии кохишёбии гаронии андоз ба иктисодиёт арзёби мегардад.
Муайяннамоии омилхои рушди иктисоди дар мархилахои мухталифи рушди иктисодии Точикистон  имконияти ба таври возех тахия намудани тадбирхои сиёсати иктисодиро ба миён оварда, метавонад ба рушди минбаъдаи кишвар мусоидат намояд. Инчунин, кайд намудан ба маврид аст, ки афзоиши ММД-ро танхо бо рушди омилхои истехсоли шарх додан кофи нест. Аз ин хотир, муайяннамоии сарчашмахои рушд дар худи саноат, барои дар оянда пешбурди сиёсати муносиби хавасандгардонии иктисоди зарур ба шумор меравад.  





понедельник, 4 февраля 2019 г.

Проблемы связанные с внешней трудовой миграцией

ПРЕДИСТОРИЯ
 Несмотря на то что, миграция не является новым явлением, внешняя
трудовая миграция в Республике Таджикистан берет своё начало с 1992 г. В этом периоде в республике политическая обстановка была не
стабильной и, кроме того, с разрывом межгосударственных связей
бывших стран СССР, многие крупные производственные предприятия
простаивали из-за отсутствия сырья, поступавшие ранее из других стран. Такое социальное и экономическое положение в стране негативно
воздействовало на уровень жизни населения и привело к безработице,
которая способствовала увеличению миграционных потоков.
 Отсутствие рабочих мест и низкая заработная плата являются основными
проблемами, которые заставляют людей уезжать. Но стоит также учесть и
миграцию, связанную с образованием.
 В целях урегулирования отношений в области миграции населения,
определения правовых, экономических и социальных основ
миграционных процессов, Правительством Республики Таджикистан 11
декабря 1999 год, №881 принят Закон Республики Таджикистан «О
миграции».
 В настоящем Законе предусматривается ведение статистической
отчетности и информации о миграции.
 Официальный статистический учет по трудовой миграции в Республике
Таджикистан ведется с 2000 года. (МинистерствО труда до 2007г,
Миграционная служба при МВД до 2010г, Миграционная служба при
Правительстве Республики Таджикистан 2011-2013 г, с начала 2014 года
Миграционая служба Министерства труда, миграции и занятости населения.
Методы учета внешней миграции
3
 Учет потоков и объемов внешних трудовых мигрантов
осуществляется в органах статистики посредством статистических методов:
Потоки трудовой миграции - Миграционная служба при Министерстве труда, миграции и занятости населения РТ
 Административные
 Отчеты по регистрируемой миграции (форма 1Т, 2Т, 3Т-миграция)
 Пограничный контроль (миграционные карточки выбытия и прибытия)
 Отчет Главного Управления Пограничных Войск о миграции населения
граждан РТ через пункты погранконтроля
 (начиная с 1 января 2014 года )
Контингент трудовой миграции - Агентство по статистике
 Административные
 Форма 9С – отчёт о половом и возрастном составе сельского населения
(один раз в два года), и списки сельских населенных пунктов, годовая
 Обследования домашних хозяйств (Обследования Рабочей Силы-2004 и
2009 года, Уровня жизни 1999, 2003, 2007, 2009, ) – наиболее полные перепись населения за 2010 год.
ИСТОЧНИКИ И ФОРМЫ СТАТИСТИЧЕСКОГО УЧЕТА ПО МИГРАЦИИ
4
 а) ведение учета потоков трудовой миграции Миграционной службой Министерства
труда, миграции и занятости Республике Таджикистан
статические формы отчетности по регистрируемой миграции, утверждаются Агентством по
статистике при Президенте Республики Таджикистан:
 1.Форма 1-т (миграция) «Отчет о численности и составе граждан Таджикистана, выезжающих
на работу за границу» (полугодовая). Представляется всеми юридическими лицами,
получившими лицензии на деятельность, связанную с трудоустройством граждан
Таджикистана, заключившие договора подряда с зарубежными предприятиями – органу
выдавшему лицензию или квоту на занятость граждан Таджикистана за границей в рамках
договоров подряда в соответствии с заключенными межправительственными соглашениями. В
отчете также указываются самостоятельно выезжающие граждане Республики Таджикистан
(по данным миграционных карточек).
 2.Форма 2-т (миграция) «Отчет о численности и составе иностранной рабочей силы»
(полугодовая). Сбор первичной информации ведется Миграционной службой, сводный отчет
поступает Агентству по статистике (данная форма отчетности охватывает иностранных
граждан работающих по трудовому контракту у юридических и физических лиц);
 3.Форма 3-т (миграция) «Отчет о численности и составе иностранной рабочей силы»
(полугодовая). Сбор первичной информации ведется Миграционной службой. Данная форма
отчетности охватывает иностранных граждан работающих по трудовому контракту только у
юридических лиц, получивших разрешение на привлечение иностранной рабочей силы.
Сводные отчеты предоставляет Миграционная служба в Агентство по статистике согласно
срокам, установленным Программой статистических работ, утверждаемой Правительством РТ.
ИСТОЧНИКИ И ФОРМЫ СТАТИСТИЧЕСКОГО УЧЕТА ПО МИГРАЦИИ
5
 Миграционные карточки заполняются гражданами Республики
Таджикистан при выезде из Таджикистана и при возвращении в
республику, и передается сотрудникам Миграционной службы
Республики Таджикистан. Данная работа ведется с 2005 года.
 Следует отметить, что при оценке потоков трудовой миграции, может
быть осуществлен двойной учет, поскольку за рассматриваемый
период мигрант может осуществить более одной поездки в другу страну в целях трудовой миграции.
ИСТОЧНИКИ И ФОРМЫ СТАТИСТИЧЕСКОГО УЧЕТА ПО МИГРАЦИИ
6
Агентством по статистике ведется учет контингента трудовых мигрантов
 статистический учет, охватывающий объем трудовой миграции из
сельских населенных пунктов по форме 9-с «Отчет о половом и
возрастном составе сельского населения» и по «Спискам сельских
населенных пунктов».
 Изучение вопросов по трудовой миграции рассматривался при
проведении единовременных статистических обследований
домохозяйств. В Таджикистане были проведены обследование рабочей
силы в 2004 и 2009 гг; обследование уровня жизни населения в 1999,
2003, 2007, 2009 гг.; единовременное обследование «Влияние миграции и
денежных переводов на благосостояние и бедность в домохозяйствах» в
2010 г.;
 перепись населения и жилищного фонда раунда 2010 года (в вопросниках
учитывались трудовые мигранты отсутствовавших до одного года).
 При проведении статистических обследований и переписей
населения учитывается контингент трудовой миграции на
определенную дату (обследование рабочей силы, уровня жизни
населения, перепись населения), которые, исключают двойной учет.
ИСТОЧНИКИ И ФОРМЫ СТАТИСТИЧЕСКОГО УЧЕТА ПО МИГРАЦИИ
7
 Также Агентством по статистике учитывается
внешняя и внутренняя миграция граждан
Республики Таджикистан, меняющих
постоянное место жительство. Учет ведется на
основе талонов прибытия и убытия,
поступающим из органов внутренних дел
Республики Таджикистан.
ВНЕШНЯЯ ТРУДОВАЯ МИГРАЦИЯ
8
 Внешняя трудовая миграция граждан республики за рубеж «на заработки»
получила наибольшее распространение за период с 2005 по 2013 года и
достигла значительных размеров. Тенденции к ее снижению до 2014 года не
наблюдалось.
 За период с 2005 по 2013 годы значительный рост трудовой миграции
отмечался и по потокам и по контингентам. Поток трудовых мигрантов (по
данным миграционных карточек, где не исключен двойной учет), выезжающих
на заработки в течение 2013 года составил 799,7 тыс. человек и вырос по
сравнению с 2005 годом почти в 2 раза. Среди трудовых мигрантов мужчины
составляли 698,8 тысячи (87,4%), женщины – 100,9 тысячи (12,6%).
 Основной поток внешней трудовой миграции из республики направлен в
страны СНГ – 790,4 тысячи человек (98,8%), среди них выезжают в:
 Российскую Федерацию – 782,2 тысячи человек или 97,8%;
 другие страны СНГ – 8,2 тысячи человек или 1,0%
 страны дальнего зарубежья – 9,3 тысячи человек.
ВНЕШНЯЯ ТРУДОВАЯ МИГРАЦИЯ
9
 За 2014 году поток трудовых мигрантов граждан
Республики Таджикистан сократился по сравнению с
данными за 2013 год на 19,5% или на 128,9 тыс.
человек и составило 670,8 тыс. человек.
 Эти факторы повлияли также на темп денежных
переводов в Таджикистан, так как Таджикистан
является одним из основных экономических
партнеров РФ.
 Другая причина это запрет выезда таджикских
граждан в Российскую Федерация общегражданским
паспортом, необходимости разрешения на работу и
патента на осуществление трудовой деятельности на территории РФ.


ЧИСЛЕННОСТЬ ГРАЖДАН РЕСПУБЛИКИ ТАДЖИКИСТАН, ВЫЕЗЖАЮЩИХ
САМОСТОЯТЕЛЬНО НА РАБОТУ В ДРУГИЕ СТРАНЫ
(УЧЕТ ПО МИГРАЦИОННЫМ КАРТОЧКАМ)
11
 За 2014 год по данным Миграционной службе
Министерства труда, миграции и занятости
населения Республики Таджикистан основной
поток внешней трудовой миграции из
республики направлен в страны СНГ – 669,7
тысяч человек (99,8%), среди них выезжают в:
 Российскую Федерацию – 660,9 тысячи
человек или 98,5%;
 Другие страны СНГ – 8,7 тысячи человек или 1,3
%
 Страны дальнего зарубежья -1,1 т.ч.

ЧИСЛЕННОСТЬ ГРАЖДАН РЕСПУБЛИКИ ТАДЖИКИСТАН, ВЫЕЗЖАЮЩИХ
САМОСТОЯТЕЛЬНО НА РАБОТУ В ДРУГИЕ СТРАНЫ ПО ПОЛУ И ВОЗРАСТУ
(УЧЕТ ПО МИГРАЦИОННЫМ КАРТОЧКАМ)
13
 Во внешней трудовой миграции в основном
принимает участие трудоспособное население в
возрасте 17-62 года– мужчины и 17-57 лет -
женщины. Из общего количества трудовых
мигрантов 564,4 тысячи человек или 84,1%
составили мужчины и 106,4 тысячи человек или
15,9% - женщины. По возрастной структуре в
основном это молодежь в возрасте 17-29 лет–
262,8 тысячи человек или 39,2%. Лица в возрасте
30-39лет составили 256,6 тысячи человек
(38,3%) и 40 лет и старше составили 151,3 тыс. человек (22,6%).




Трудовая миграция иностранных граждан в
Республике Таджикистан
16
 Трудовая деятельность иностранных граждан и лиц
без гражданства в Республике Таджикистан
осуществляется на основание Постановления
Правительства Республики Таджикистан «Правила
выдачи разрешения на работу иностранным
гражданам и лицам без гражданства, которые
осуществляют трудовую деятельность в РТ» от 31
октября 2008 года №529 (новая редакция от
30.03.2013г. №166 и 1.08.2014 года №499).
 Выдача разрешений на работу производится в
пределах установленной квоты, утверждаемой
ежегодно Правительством Республики Таджикистан.



ВНЕШНЯЯ МИГРАЦИЯ ПО ДАННЫМ ПЕРЕПИСИ
НАСЕЛЕНИЯ -2010 года
23
 В вопросниках переписи населения 2010 года (в отличие от
вопросников переписи населения 2000 года), кроме постоянно
проживающего населения, подлежали опросу и лица, временно
находящиеся на территории республики (иностранные граждане) и
временно отсутствующие. Для временно отсутствующих определен
срок – менее 1 года.
 Включены вопросы о гражданстве иностранных гражданах,
 Вопросы о предыдущем месте жительства
 Для трудовых мигрантов – где находится место работы и срок
отсутствия в месте постоянного проживания
На 21 сентября 2010 года, составило человек:
 Численность постоянного населения – 7564502
 Граждан Республики Таджикистан – 7554867
 Двойное гражданство – 7848
 Иностранные граждане - 8271
 Лица без гражданства – 1364
 417060 граждан Таджикистана находились за пределами страны в трудовой миграции менее 1 года.

ПОЛОЖИТЕЛЬНЫЕ МОМЕНТЫ ВНЕШНЕЙ ТРУДОВОЙ
МИГРАЦИИ
24
 Положительным моментом внешней трудовой миграции
являются дополнительные более высокие доходы, тех
домохозяйств, из которых кто-либо выехал «на заработки»,
что сказывается на более высоком доходе этих семей и
уровне жизни.
 По данным обследования «Влияние миграции и
денежных переводов на благосостояние домохозяйств в
Таджикистане» в 2010 году удельный вес доходов
домохозяйств от денежных переводов трудовой миграции
составляли 56% от общей суммы доходов домохозяйств (в
городской местности - 54% в сельской - 57%).

ПРОБЛЕМЫ ПРИ СБОРЕ ДАННЫХ ИЗ АДМИНИСТРАТИВНЫХ ИСТОЧНИКОВ
25
Карточки миграционного учета – это единственный метод для получения
более подробной информации о потоках и притоках мигрантов и для
решения проблемы учета необходимо нужно:
1. Хорошая координация между Миграционными службами и
Пограничными войсками при КНБ РТ;
2. Нужно вести автоматический учет миграционных процессов на КПП
пунктах пересечения границ;
3. Миграционная служба должна вести постоянный контроль за
заполнением миграционных карточек;
4. На детей младше 16 лет не заполняется миграционная карточка.

ПЛАНЫ НА БУДУЩЕЕ ПО ИЗУЧЕНИЮ
ВНЕШНЕЙ ТРУДОВОЙ МИГРАЦИИ
26
 В 2015 году в рамках проекта Национального
Развития Статистики за 2015-2018 года планируется
проведения Обследования Рабочей Силы и одним из
ключевых вопросов для изучения является внешняя
трудовая миграция и возможно проблемы связанные
с возвращением трудовых мигрантов.


среда, 6 июня 2018 г.

Идоракунии устувори молияи давлатӣ самти асосии сиёсати иқтисодист.


Ҷиҳати пайгирии пайвастаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон рушди нишондиҳандаҳои макроиқтисодӣ назаррас буда, дар се моҳи соли ҷорӣ афзоиши воқеии ММД ба 7,0% баробар гардида, ки дар қиёс ба ҳамин давраи соли сипаришуда 0,5% зиёд мебошад. 
         Ҳаҷми ММД бошад, дар ин давра ба 12,3 млрд.сомонӣ баробар гардид, ки афзоиши он нисбат ба ҳамин давраи соли гузашта 1,8 млрд.сомониро ташкил дод.

Рушди истеҳсолот ва хизматрасонӣ дар як сари соҳаҳо таъмин гардида, афзоиши он нисбат ба ҳамин давраи соли гузашта, аз ҷумла, истеҳсоли маҳсулоти саноатӣ 13,1%, кишоварзӣ 11,85 аз ҷумла, гардиши моли чакана 5,0%, сохтмон 12,1%, хизматрасонии пулакӣ ба аҳолӣ 1,2% ташкил додааст.
Ҳаҷми гардиши савдои хориҷӣ ба 1,0 млрд.долл.ИМА баробар гардида, нисбат ба ҳамин давраи гузашта 258,0 млн.долл.ИМА ё 33,3%  зиёд мебошад. 
Дар гардиши савдои хориҷӣ ҳиссаи содирот 243,2 млн.долл.ИМА ва ҳиссаи воридот ба 790,5 млн.долл.ИМА баробар гардида, касри тарози савдои хориҷӣ 547,3 млн.долл.ИМА-ро ташкил менамояд.
Дар ин давра ҳаҷми умумии буҷети давлатӣ бо назардошти қарзу грантҳо барои амалӣ намудани лоиҳаҳои сармоягузорӣ ва маблағҳои махсус ба 4375,2 млн.сомонӣ баробар гардида, иҷрои нақшаи нишондиҳандаи мазкур дар сатҳи 101,2% таъмин карда шуд.
Даромади ҷории буҷети давлатӣ дар давраи ҳисоботӣ 102,6% таъмин гардида, ба он 3633,7 млн.сомонӣ ва нисбат ба нақша 92,5 млн.сомонӣ ва нисбат ба ҳамин давраи соли гузашта 473,8 млн.сомонӣ зиёд мебошад.
Мақомоти андоз нақшаи даромади буҷетро 102,5% таъмин намуда, ба буҷет зиёда аз 2426,2 млн.сомонӣ маблағ ворид намудааст, ки нисбат ба нақша 58,3 млн.сомонӣ ва нисбат ба ҳамин давраи соли гузашта 271,8 млн.сомонӣ зиёд мебошад.
Аз ҳисоби пардохтҳои гумрукӣ ба буҷет 1095,4 млн.сомонӣ ворид гардид, ки он 103,3%-и нақшаи пешбинишударо ташкил медиҳад. Аз ин ҳисоб нисбат ба нақша 34,5 млн.сомонӣ ва нисбат ба ҳамин давраи соли сипаришуда 219,7 млн.сомонӣ бештар маблағ ворид гардид.
Нақшаи даромади буҷети суғуртаи иҷтимоӣ ва нафақа аз ҳисоби андози иҷтимоии корхонаҳои ғайрибуҷетӣ дар сатҳи 102,5% таъмин карда шуд. Ҳаҷми воридоти маблағҳо ба 398,5 млн.сомонӣ расид, ки он нисбат ба нақша 9,7 млн.сомонӣ ва нисбат ба ҳамин давраи соли гузашта 51,1 млн.сомонӣ зиёд мебошад. 




четверг, 24 августа 2017 г.

ГАРДИШИ ПУЛ ВА ТАЪСИРИ ОН БА РУШДИ ИҚТИСОДИЁТ



Дар шароити гузариш ба низоми муносибатҳои бозорӣ ва раванди ҷаҳонишавии иқтисодиёт, масъалаҳои муҳиме пайдо мешавад, ки ба нақша нагирифтани онҳо барои рушди ҷомеа, монеа эҷод мекунад. Ин масъалаҳо аз нуқтаи назари иқтисодӣ, ба монанди суръати гардиши ММД шуғли пурраи аҳолӣ бо ҷойи кор, ҳиссаи содирот ва воридот, устувории низоми буҷет ва тағйирёбии қурбии асъор дар шароити иқтисодиёти кушод буда метавонанд.
       Бояд тазаккур дод, ки дар соли 2015 идома ёфтани низоъҳои геосиёсӣ боиси зиёдшавии хафҳои иқтисодию молиявӣ дар ҷаҳон гардида, ба суръати рушди иқтисодиёти ҷаҳон, пеш аз ҳама, дар кишварҳои рӯ ба инкишоф, таъсири манфӣ расонид. Вазъи ноустувории сиёсӣ – иқтисодӣ ба тағйирёбии қурби асъор ва шохиси нархҳои ҷаҳонии ашёи хом, аз ҷумла болоравии қурби доллари ИМА ва коҳишёбии нархи нафт, инчунин  паст рафтани савдои ҷаҳонӣ сабаб гардид. Ҳолати бавуқуъпайваста бо дарназардошти мавҷудияти омилҳои хусусияти сохторию давридошта, ба ҷараёни маблағгузорӣ ва гардиши сармоягузориҳои хориҷӣ дар мамлакатҳои рӯ ба инкишоф монеа гардида, фаъолнокии иқтисодиёти ҷаҳонро заиф намуд, ки дар навбати худ ин пастравии унсури талабот (хусусан сармоягузорӣ ва истеъмолот) таъсир мерасонад. Инчунин, дар натиҷа нархи молу ашёи хом дар бозорҳои ҷаҳонӣ раванди поёнравиро соҳиб гардид, ки ин ба мувозинати ҳолати тавозуни пардохти аксари кишварҳои содироткунандаи ашёи хом таъсири манфӣ расонид.
Бонки миллии Тоҷикистон дар асоси моддаи 4 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи танзими бозори асъор ва назорати асъор” ба ҳамаи ташкилотҳои қарзӣ дастур дод, ки тамоми маблағҳои рубли русии ба номи шахсони воқеӣ аз хориҷа бе кушодани суратҳисоби бонкӣ воридшударо табдил намуда, ба мизоҷон танҳо пули миллӣ – сомонӣ пардохт намоянд. Ин пешниҳод барои устувор нигоҳ доштани мақоми пули миллӣ – сомонӣ ҳамчун воситаи ягонаи муомилоту пардохт ва ба танзим даровардани гардиши асъори хориҷии нақд дар кишвар, ба роҳ монда шудааст. Ҳолати қурби пули миллӣ – сомонӣ нисбат ба асъори хориҷӣ то моҳи феврали соли 2017   боло рафта тамоюли беқурбшавии сомониро нишон медиҳад. 



Сабаби асосии якбора коҳиш ёфтани хоридории пули миллии сомонӣ нисбат ба асъори хориҷӣ, пеш аз ҳама, вазъи сиёсӣ дар ҷаҳон мебошад. Пурқуватшавии қобилияти хоридории доллари амрикоӣ ва евро боиси ҷалби сармоягузориҳо ба иқтисодиёти ин давлатҳоро нишон медиҳад. Инчунин, коҳишёбии қурби пули миллӣ аз омилҳои зерин низ вобастагӣ дорад:
-кам шудани вориди асъори хориҷӣ ба ҷумҳурӣ аз тамоми манбаҳо, аз он ҷумла аз ҳисоби кам шудани ҳаҷми интиқоли асъори пулии шахсони воқеӣ 33,3%;
-коҳиш ёфтани ҳаҷми гардиши савдои хориҷӣ;
-маҳдудшавии дастрасии ташкилотҳои қарзӣ ба қарзҳои асъории бонкҳои хориҷӣ;
-ноустувории рушди иқтисодиёти кишварҳои шарикони асосии савдо ва пастравии қурби пули миллии ин кишварҳо, бахусус Федератсияи Руссия ва Ҷумҳурии Қазоқистон;
 Яке аз нишондиҳандаи дигаре, ки ба иқтисодиёт таъсир мерасонад, ин ҳаҷми гардиши пул мебошад. Ҳаҷми гардиши пул ин кулли воситаҳои пардохтӣ, хоридорӣ ва пасандозҳое мебошанд, ки ба шахсони ҳуқуқию воқеӣ ва давлат тааллуқ доранд. Тавассути ин гуна маблагғҳо, субъектҳои иқтисодӣ байни ҳамдигар амалиётҳои молию пулии худро ба роҳ монда, ҷараёни мубодилаи хизматрасониҳои гуногунро мавриди амал қарор медиҳанд.
 Дар натиҷаи рушду нумӯи истеҳсолот диверсификатсияи маҳсулот, гуногуншаклии хизматрасониҳо ва пайдоиши таҳаввули нави мубодила дар бозор, инчунин афзоиши талаботи аҳолӣ ба молҳои гуногуни ҳозиразамон, сохтор ва таркиби ҳаҷми пул тағйир меёбад.
Тағйирёбии суръати гардиши пул ба дигаргуншавии ҳолати пардохтпазири талабот таъсир мерасонад. Дар ҳолати доимо якхела будани гардиши мол, афзоиши суръати гардиши пул талаботи пардохтпазирро низ зиёд мегардонад ва ё баръакс. Зиёдшавии суръати гардиши пул аз як ҷониб, ҳаҷми пулро таъмин намуда, он метавонад ба таври мусбат ба гардиши мол таъсир расонад ва дар ин ҳолат талабот ба пул пурра қонеъ мегардад ва пулҳои иловагӣ бароварда намешаванд.
Аз ин лиҳоз, суст кардани суръати гардиши пул яке аз роҳҳои пешгирии сатҳи таваррум ба ҳисоб меравад. Бинобар ин, мувофиқи маълумоти оморӣ дар ҶТ унсурҳои пулӣ дар солҳои 2006-2016 чунин мебошанд. 


пятница, 21 июля 2017 г.

Натичаи татбики "Барномаи компютеркунонии муассисахои тахсилоти умуми барои солхои 2011-2015"


Соли 2015 дар Тоҷикистон марҳилаи сеюми компютеркунонии муассисаҳои таълимӣ ба анҷом расид. Мувофиқи маълумоти Вазорати маориф ва илм 3400 муассисаҳои таълимӣ дар Тоҷикистон бо 53556 адад компютер таъмин шудаанд. Аз рӯи нақша ба ҳар як компютер 15 хонанда рост меояд. Шумораи синфҳои компютерӣ бошад 3373-ро ададро ташкил медиҳад.
Вале то ҳанӯз мушкилоти зиёде дар ин самт боқӣ мондаанд, ки барои дастрасии хонандагон ва омӯзгорон ба технологияи муосир монеа эҷод мекунад. Махсусан дар ноҳияҳои Истиқлол, Масчоҳ, Тавилдара, Мурғоб ин мушкилот бештар ба назар мерасад. Мактабҳои ин ноҳияҳо пурра бо компютер муҷаҳҳаз нестанд ва бештари компютерҳо кӯҳна ё корношояманд. Ин дар ҳолест, ки ба қавли масъулини Вазорати маориф ва илм Барномаи комютеркунонии мактабҳо дар кишвар қариб 111 дарсад таъмин шудааст. Зебоҷон, яке аз хонандагони мактаби рақами 23-и ноҳияи Масчоҳ мегӯяд, ки мехоҳад доимо бо компютер кор кунад, вале дар хона копютер надорад ва ягона имконияти ӯ истифода аз компютерҳои мактабӣ аст. Аммо на ҳамеша чунин имкон мавҷуд аст. Синхрони Зебоҷон 


Тибқи иттилои масъулини Вазорати маориф ва илм 1441 муассисаи таҳсилоти умумии кишвар бо интернет пайваст шудаанд. Аммо дар ноҳияҳои Қубодиён, Ҷилиқул, Вахш, Балҷувон, Восеъ, Муминобод ва Рашт то ҳол мактаб ба хати интернет пайваст нест. Корношоям шудан ва истифода баромадани компютерҳо барои мактабҳои зиёд муаммои нав эҷод намудааст. Тавре масъули Вазорати маориф ва илм дар нишасти матбуотӣ изҳор намуд, ки то ҳол тақрибан 1700 компютерҳои корношоям аз таъмир бароварда шудааст. Ва беш аз 6100 компютерҳои дигар то ҳанӯз дар ҳолати корношоямӣ қарор доранд.
И.Дадохонов Масъули Вазорати маориф ва илм инчунин қайд кард, ки чанд шаҳру ноҳияҳои Тоҷикистон барномаи компютеркунониро 100% ичро кардааст.


Дар баробари норасоии компютер ва дастрасӣ ба интернет дар бархе аз мактабҳои Тоҷикистон мушкилоти ягона нест. Набудани омӯзгорони фанни информатика барои дастрасии хонандагон ба технологияи муосир монеаи ҷиддӣ ба миён меорад. Ин мушкилот бештар дар мактабҳои деҳаҳои дурдаст ба назар мерасад. Зебоҷон ва дугонаҳои ӯ орзу доранд, ки соли нави таҳсил мушкилоташон пурра ҳал хоҳад шуд. Ва онҳо монанди дигар ҳамсолони худ дар синфхонаи муҷаҳҳази комютерӣ нишаста, аз тамоми имкониятҳои технологияи муосир баҳраманд хоҳанд шуд.